แผ่นดินไหวเกิดจากอะไร เราควรรับมืออย่างไรให้ปลอดภัย?

แผ่นดินไหว ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่สามารถเกิดขึ้นได้โดยไม่คาดคิด หลากหลายคนอาจเคยประสบพบเจอกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวมาในเมื่อไม่นานมานี้ การเข้าใจสาเหตุว่าแผ่นดินไหวเกิดจากอะไร และการเตรียมพร้อมเพื่อรับมืออย่างถูกต้อง จะช่วยลดความเสี่ยง ความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้นได้

แผ่นดินไหวเกิดจากอะไร

หลายคนยังมีข้อสงสัยว่าแผ่นดินไหวเกิดจากอะไร? แผ่นดินไหว จัดเป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกิดจากการสั่นสะเทือนของแผ่นดิน เป็นการปลดปล่อยพลังงานเพื่อระบายความเครียดที่สะสมไว้ในแผ่นโลกเพื่อเป็นการปรับสมดุลของเปลือกโลก แผ่นดินไหวเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ

การเคลื่อนตัวของเปลือกโลก 

การเคลื่อนตัวของเปลือกโลก หรือที่เรียกว่า Tectonic Earthquake, Tectonic movement เกิดจากการที่แผ่นเปลือกโลก Tectonic Plates มีการเคลื่อนที่ หรือเปลี่ยนแปลงอย่างช้า ๆ อยู่เสมอ เมื่อแรงเค้นที่เกิดขึ้นตามรอยเลื่อนภายในเปลือกโลกถูกปลดปล่อยอย่างฉับพลัน จะทำให้เกิดการสั่นสะเทือนหรือแผ่นดินไหว ซึ่งในบางรอยเลื่อนอาจมีเคลื่อนไหว 1 cm/ปี หรือในบางรอยเลื่อนอาจมีการเคลื่อนไหว 10cm/ปีได้เช่นกัน

การระเบิดของภูเขาไฟ

แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นจากการระเบิดของภูเขาไฟ หรือที่เรียกว่า Volcanic Eruption เป็นภัยธรรมชาติที่จะเกิดจากการเคลื่อนที่ของหินหลอมเหลวใต้ภูเขาไฟที่ใกล้ระเบิด ซึ่งสามารถทำให้เกิดแผ่นดินไหวขึ้นได้ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของแรงดันภายในโลก 

กิจกรรมของมนุษย์

แผ่นดินไหวไม่ได้มีข้อจำกัดว่าจะสามารถเกิดขึ้นได้เฉพาะจากภัยธรรมชาติเท่านั้น แผ่นดินไหวสามารถเกิดขึ้นได้จากกิจกรรม หรือการกระทำต่างๆ ของมนุษย์ได้เช่นกัน เกิดขึ้นได้จากหลากหลายเหตุผล เช่น การทดลองระเบิดปรมาณู การกักเก็บน้ำในเขื่อน และการทำเหมืองแร่ ทั้งหมดนี้เป็นสาเหตุที่สามารถกระตุ้นให้เกิดแผ่นดินไหวขึ้นได้ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของแรงดัน และโครงสร้างภายในเปลือกโลก 

การวัดความรุนแรงแผ่นดินไหว

การวัดแรงแผ่นดินไหวสามารถแบ่งออกเป็นสองวิธีหลัก ได้แก่ การวัดขนาด (Magnitude) และการวัดความรุนแรง (Intensity)​

1. การวัดขนาดแผ่นดินไหว (Magnitude)

การวัดขนาดแผ่นดินไหวเป็นการประเมินพลังงานที่ถูกปลดปล่อยจากศูนย์กลางแผ่นดินไหว มาตราที่ใช้วัดขนาดมีหลายประเภท เช่น

มาตราริกเตอร์ (Richter Scale)

พัฒนาโดยชาลส์ เอฟ. ริกเตอร์ ในปี พ.ศ. 2478 ใช้คำนวณขนาดของแผ่นดินไหวโดยอิงจากความสูงของคลื่นแผ่นดินไหวที่บันทึกได้จากเครื่องวัดแผ่นดินไหว ​มาตราริกเตอร์เป็นมาตราที่ประเทศไทยใช้งานเป็นหลัก และใช้กันอย่างแพร่หลายในหลากหลายแห่ง แต่มาตรานี้มีจุดอ่อนคือมีข้อจำกัดในการวัดแผ่นดินไหวที่มีขนาดความใหญ่กว่า 7 ริกเตอร์ และไม่สามารถวัดแผ่นดินไหวที่มีความไกลกว่า 600 กม.ได้

มาตราขนาดโมเมนต์ (Moment Magnitude Scale, Mw)

หรือที่มักคุ้นเคยกับหน่วยวัด แมกนิจูด มาตราขนาดโมเมนต์จะใช้งานสำหรับการประเมินขนาดแผ่นดินไหวโดยพิจารณาพลังงานที่ถูกปลดปล่อยออกมา ได้รับการพัฒนาขึ้นมาในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1970 เพื่อใช้แทนมาตราริกเตอร์ และมาตราขนาดโมเมนต์นี้ยังถูกใช้เพื่อประเมินแผ่นดินไหวขนาดใหญ่สมัยใหม่ทั้งหมดโดยสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาแห่งสหรัฐอเมริกา (USGS)

2. การวัดความรุนแรงของแผ่นดินไหว (Intensity)

การวัดความรุนแรงเป็นการประเมินผลกระทบของแผ่นดินไหวต่อผู้คน โครงสร้าง และสภาพแวดล้อมในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ มาตราที่ใช้วัดความรุนแรง ได้แก่

มาตราเมอร์แคลลี่ (Modified Mercalli Intensity Scale, MMI)

มีการแบ่งมาตรวัดระดับความรุนแรงออกเป็น 12 ระดับ ตั้งแต่ I ที่เป็นอันดับที่มีระดับอ่อนมาก คนอาจไม่รู้สึก แต่เครื่องมือสามารถตรวจวัดได้ จนถึง XII ที่มีพลังทำลายล้างทุกอย่าง และสามารถมองเห็นคลื่นได้บนแผ่นดิน โดยมาตราเมอร์แคลลี่จะทำการพิจารณาจากความรู้สึกของผู้คน และความเสียหายที่เกิดขึ้นกับโครงสร้าง ​

มาตราวัดความรุนแรงคลื่นไหวสะเทือนของแผ่นดินไหวในญี่ปุ่น (Shindo Scale)

มาตราวัดนี้ถูกใช้ญี่ปุ่น และไต้ไหว้เพื่อแบ่งระดับความรุนแรงของแผ่นดินไหวจาก 0 ที่ผู้คนโดยส่วนใหญ่ยังไม่รู้สึกถึงผลกระทบที่เกิดขึ้น จนถึงระดับ 7 ที่จะรู้สึกเหมือนถูกโยน และเขย่าจนไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ โดยมาตราวัดความรุนแรงของแผ่นดินไหวนี้พิจารณาจากการสั่นสะเทือนที่วัดได้และผลกระทบที่เกิดขึ้น

แผ่นดินไหวส่งผลให้เกิดอะไรขึ้นบ้าง

แผ่นดินไหวเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่สามารถก่อให้เกิดผลกระทบหลากหลายด้าน ทั้งทางตรงและทางอ้อม ดังนี้

แผ่นดินไหวทำให้เกิดความเสียหายในเชิงโครงสร้างของอาคาร

แรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหวสามารถทำให้อาคาร บ้านเรือน สะพาน และโครงสร้างพื้นฐานอื่น ๆ ได้รับความเสียหายหรือพังทลาย ส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บหรือเสียชีวิตของผู้คน รวมถึงความสูญเสียทางเศรษฐกิจที่สำคัญ

แผ่นดินไหวทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยา และภัยธรรมชาติ

แผ่นดินไหว ภัยธรรมชาติที่อาจทำให้เกิดรอยแตกบนพื้นดิน ดินถล่ม หรือการเปลี่ยนแปลงของภูมิประเทศ ซึ่งการเกิดแผ่นดินไหวอาจส่งผลต่อระบบนิเวศได้ และยังส่งผลต่อการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบอีกด้วยเช่นกัน หากแผ่นดินไหวเกิดขึ้นใต้ทะเลหรือเกิดขึ้นในบริเวณใกล้ชายฝั่ง ก็อาจทำให้เกิดคลื่นสึนามิ ซึ่งเป็นคลื่นยักษ์ที่สามารถทำลายพื้นที่ชายฝั่ง ทำให้เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชน ​

แผ่นดินไหวทำให้เกิดอัคคีภัย และการรั่วไหลของสารเคมี

การเกิดแผ่นดินไหวสามารถทำให้เกิดไฟไหม้ขึ้นได้ จากการแรงสั่นสะเทือนที่สร้างความเสียหายให้แผงวงจร ระบบไฟฟ้า และทำให้เกิดการลัดวงจรของระบบไฟฟ้า หรือแรงสะเทือนอาจทำให้เกิดการชำรุดของท่อ หรือจุดจัดเก็บก๊าซ และสารเครมี อาจทำให้เกิดการรั่วไหลขึ้น ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บและความเสียหายเพิ่มเติม

ผลกระทบต่อระบบสาธารณูปโภคและการคมนาคม

ระบบน้ำประปา ไฟฟ้า โทรคมนาคม และเส้นทางคมนาคมอาจได้รับความเสียหาย ทำให้การให้บริการหยุดชะงัก ส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวันและการช่วยเหลือผู้ประสบภัย

ปัญหาสุขภาพ และสังคม

แผ่นดินไหวอาจนำไปสู่ภัยพิบัติ และการระบาดของโรค เนื่องจากสภาพความเป็นอยู่ที่ไม่เหมาะสมหลังเกิดภัยพิบัติ รวมถึงปัญหาสุขภาพจิต เช่น ความเครียดและภาวะซึมเศร้าในผู้ประสบภัยพิบัติ

ผลกระทบทางเศรษฐกิจ

ความเสียหายที่เกิดขึ้นจากแผ่นดินไหวส่งผลต่อเศรษฐกิจในด้านต่าง ๆ เช่น การหยุดชะงักของธุรกิจ ค่าใช้จ่ายในการฟื้นฟูและซ่อมแซมโครงสร้างพื้นฐาน รวมถึงผลกระทบต่อการลงทุนและการประกันภัย

การเตรียมความพร้อมก่อนเกิดแผ่นดินไหว

จัดเตรียมอุปกรณ์ฉุกเฉิน

เตรียมไฟฉาย วิทยุพกพา แบตเตอรี่สำรอง ชุดปฐมพยาบาล ยารักษาโรคประจำตัว น้ำดื่ม และอาหารแห้งที่เพียงพอสำหรับอย่างน้อย 72 ชั่วโมง​

เรียนรู้การปิดระบบสาธารณูปโภค

ทราบวิธีปิดวาล์วน้ำ แก๊ส และสวิตช์ไฟฟ้าในกรณีฉุกเฉิน เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้น​

วางแผนการอพยพ

กำหนดเส้นทางและสถานที่ปลอดภัยสำหรับการอพยพ และฝึกซ้อมกับสมาชิกในครอบครัวอย่างสม่ำเสมอ

การรับมือการแผ่นดินไหวต้องทำอย่างไร

หากอยู่ภายในอาคาร

หมอบลง

ในขณะที่เริ่มเกิดแผ่นดินไหว ควรหาที่กำบังใต้โต๊ะ หรือเฟอร์นิเจอร์ที่แข็งแรง เพื่อป้องกันศีรษะ และลำตัวจากสิ่งของที่อาจหล่นลงมา​

อยู่ห่างจากหน้าต่างและกระจก

เพื่อหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บจากเศษกระจกที่อาจแตกได้ในระหว่างการเกิดแผ่นดินไหว ควรอยู่ห่างจากหน้าต่าง และกระจกต่างๆ เพื่อความปลอดภัย

หลีกเลี่ยงการใช้ลิฟต์

ใช้บันไดแทนการใช้ลิฟต์ในการอพยพออกจากอาคาร เนื่องจากในระหว่างการเกิดแผ่นดินไหวมักจะไฟฟ้าดับ ซึ่งอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้ลิฟต์ค้าง หรือหยุดทำงาน

หากอยู่นอกอาคาร

ย้ายไปยังที่โล่งแจ้งอยู่ห่างจากอาคารสูง เสาไฟฟ้า ต้นไม้ใหญ่ และป้ายโฆษณา ที่อาจล้มทับได้​

หากอยู่ในรถยนต์

หยุดรถในจุดปลอดภัย จอดรถในที่โล่ง หลีกเลี่ยงการหยุดใต้สะพาน ทางด่วน หรือใกล้สิ่งก่อสร้างที่อาจพังลงมา

การปฏิบัติตัวหลังเกิดแผ่นดินไหว

ตรวจสอบความปลอดภัย

ตรวจสอบตนเองและผู้อื่นว่ามีการบาดเจ็บหรือไม่ และให้การปฐมพยาบาลเบื้องต้นตามความจำเป็น​

ตรวจสอบความเสียหายของอาคาร

หากพบรอยร้าวหรือความเสียหาย ควรออกจากอาคารและไม่กลับเข้าไปจนกว่าจะได้รับการตรวจสอบจากผู้เชี่ยวชาญ​

ตัวอย่างรอยร้าว

ระวังอาฟเตอร์ช็อก

เตรียมพร้อมสำหรับการสั่นสะเทือนที่อาจเกิดขึ้นอีกหลังแผ่นดินไหวหลัก และปฏิบัติตามแนวทางความปลอดภัยเช่นเดียวกับขณะเกิดแผ่นดินไหว​

ติดตามข่าวสาร

ฟังข้อมูลและคำแนะนำจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อรับทราบสถานการณ์และการแจ้งเตือนเพิ่มเติม

ประกันรถยนต์ให้ความคุ้มครองความเสียหายจากแผ่นดินไหวหรือไม่?

โดยทั่วไปแล้วประกันรถยนต์ เช่น ประกันรถยนต์ชั้น 1 จะให้ความคุ้มครองความเสียหายจากภัยธรรมชาติ และภัยพิบัติต่างๆ เช่นน้ำป่าไหลหลาก หรือไฟป่า รวมไปถึงประกันชั้น 2+ และประกันชั้น3+ ในบางกรมธรรม์ก็ให้ความคุ้มครองด้วยเช่นกัน หรือในบางกรมธรรม์ที่ไม่ได้ให้ความคุ้มครองก็สามารถทำการติดต่อเพื่อขอซื้อความคุ้มครองเพิ่มเติมได้ เพื่อความปลอดภัยของรถยนต์ และตัวของคุณเอง ควรตรวจสอบรายละเอียดและเงื่อนไขในกรมธรรม์ประกันภัยของคุณเอง เนื่องจากความคุ้มครองอาจแตกต่างกันไปตามแต่ละบริษัทประกัน ​

และถ้าใครกำลังมองหาประกันรถยนต์ราคาดี มีให้คุณได้เปรียบเทียบได้จากกว่า 20 บริษัทประกันภัยรถยนต์ชั้นนำ เช็กเบี้ยได้ฟรี และรวดเร็วได้ที่นี่ SILKSPAN

สรุป

แผ่นดินไหวเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดจากการสั่นสะเทือนของพื้นดิน เนื่องจากการปลดปล่อยพลังงานที่สะสมอยู่ในเปลือกโลก สาเหตุหลักมาจากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก การระเบิดของภูเขาไฟ และกิจกรรมของมนุษย์ แผ่นดินไหวที่รุนแรงอาจสร้างผลกระทบขึ้นกับหลากหลายด้าน รวมไปถึงความเสียหายต่อโครงสร้างอาคาร การเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยา และปัญหาสุขภาพผู้ที่ได้รับผลกระทบ การเตรียมความพร้อมก่อนเกิดแผ่นดินไหว เช่น การจัดเตรียมอุปกรณ์ฉุกเฉิน และการวางแผนการอพยพ รวมถึงการปฏิบัติตัวขณะและหลังเกิดแผ่นดินไหว สามารถช่วยลดความเสี่ยงและป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นได้